Khái niệm tiền điện tử.
Từ khóa “Crypto” đã và đang cực kỳ hot với giới đầu tư. Trước bối cảnh của đại dịch COVID, xu hướng đầu tư của trader toàn cầu dường như bắt đầu dịch chuyển sang những loại hình tài sản mới. Và Crypto là một trong những loại hình tài sản đang rất được quan tâm. Tuy vậy, vẫn chưa nhiều người thực sự hiểu chính xác Crypto và cách thức hoạt động của nó.
Crypto hay Cryptocurrency là thuật ngữ chung dùng địa chỉ các loại tiền mã hóa (tiền điện tử) hoạt động trên môi trường internet. Tiền điện nói nói chung được thiết kế như một dạng phương tiện trao đổi kỹ thuật số. Crypto không bị quản lý bởi ngân hàng trung ương hay vì bất kỳ tổ chức tập trung nào khác như tiền pháp định chúng ta vẫn thường dùng. Thay vào đó, trúng được phân phối rộng rãi đến người dùng thông qua kết Internet. Ý tưởng về tiền điện tử đã xuất hiện từ những năm 1990. Tuy nhiên phải đến năm 2008, Crypto mới thực sự phổ biến trên toàn cầu trước sự ra đời của dự án Bitcoin do Satoshi Nakamoto đề xuất.
Theo đó, Bitcoin là hệ thống tiền điện từ ngang hàng đầu tiên trên toàn cầu. Satoshi đã cho ra đời một khái niệm mới về giao dịch tiền tệ không cần dựa trên niềm tin giữa 2 bên. Có nghĩa giao dịch sẽ thực hiện trên bằng chứng bật mã. Những mật mã đó xuất hiện dưới dạng giao dịch đã thông qua xác minh và lưu lại trên chuỗi khối Blockchain. Vậy Blockchain là gì? Nguyên lý hoạt động và ứng dụng của Blockchain.
Blockchain là gì?
Blockchain (chuỗi khối) là một cơ sở dữ liệu phân cấp lưu trữ thông tin trong các khối thông tin được liên kết với nhau bằng mã hóa và mở rộng theo thời gian. Mỗi block đều chứa thông tin về thời gian khởi tạo và được liên kết tới khối trước đó, kèm một mã thời gian và dữ liệu giao dịch. Blockchain được thiết kế để chống lại việc thay đổi dữ liệu. Giải thích rõ hơn đó là khi một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận thì sẽ không thể nào thay đổi được nó.
Một blockchain được vận hành nhờ hệ thống các node (nút mạng), thuật toán băm mật mã (hash), và hệ thống sổ cái công khai.
Mỗi ngày, các thị trường trên toàn cầu thực hiện hàng ngàn tỷ giao dịch, trao đổi thông tin, xác nhận thông tin, đặc biệt là các giao dịch tài chính. Chính vì vậy, blockchain đang được dự đoán trở thành một làn sóng tác động mạnh mẽ tới mọi ngành nghề, lĩnh vực.
Lịch sử hình thành Blockchain?
Ý tưởng hình thànhblock chain được nhen nhóm bắt đầu từ năm 1991, khi các nhà nghiên cứu Stuart Haber và W. Scott Stornetta giới thiệu một giải pháp thực tế về mặt tính toán để đánh dấu thời gian các văn bản số, để chúng không bị đề lùi ngày về trước hoặc can thiệp vào. Hệ thống đã sử dụng một chuỗi gồm các khối được bảo mật bằng mật mã để lưu trữ các văn bản được đánh dấu thời gian.
Một năm sau đó, các cây Merkle đã được tích hợp vào hệ thống, khiến nó trở nên hiệu quả hơn bằng cách cho phép một khối có thể tập hợp một vài văn bản. Tuy nhiên, công nghệ này đã không được sử dụng và bằng sáng chế đã hết hạn vào năm 2004, bốn năm trước khi Bitcoin ra đời.
Năm 2004, Hal Finney (Harold Thomas Finney II) là một nhà khoa học máy tính đã đưa ra một hệ thống gọi là RPoW (Reusable Proof Of Work – PoW tái sử dụng). Hệ thống hoạt động bằng cách nhận một Hashcash không thể thay đổi hoặc không thể thay thế dựa trên token proof of work, và đổi lại đã tạo ra một token đã được ký RSA mà sau đó có thể được trao đổi trực tiếp từ người này sang người khác.
RPoW đã giải quyết vấn đề vì tiêu dùng hai lần bằng cách lưu giữ quyền sở hữu các token đã đăng ký trên một máy chủ đáng tin cậy; máy chủ này được thiết kế để cho phép người dùng trên toàn thế giới xác minh tính chính xác và liêm chính trong thời gian thực. RPoW có thể được xem là một thử nghiệm ban đầu và là những bước đầu tiên quan trọng trong lịch sử tiền điện tử.
Vào cuối năm 2008, cuốn sách trắng giới thiệu về hệ thống tiền mặt điện tử mạng ngang hàng, phi tập trung – tên là Bitcoin – đã được đăng trên danh sách nhận thư về mật mã học bởi một tổ chức lấy nickname là Satoshi Nakamoto. Dựa trên thuật toán proof of work Hashcash, nhưng thay vì sử dụng một hàm tính toán dựa trên phần cứng như RPoW, tính năng chống chi tiêu hai lần trong Bitcoin được cung cấp bởi một giao thức mạng ngang hàng để theo dõi và xác thực các giao dịch. Nói ngắn gọn, các thợ đào “đào” Bitcoin để nhận phần thưởng bằng cách sử dụng cơ chế proof-of-work và sau đó xác minh bằng các node phi tập trung trong mạng. Vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, Bitcoin ra đời khi Satoshi Nakamoto đào được khối bitcoin đầu tiên, đem lại phần thưởng 50 bitcoin. Người nhận Bitcoin đầu tiên là Hal Finney, ông ta nhận được 10 bitcoin từ Satoshi Nakamoto trong giao dịch bitcoin đầu tiên của thế giới vào ngày 12 tháng 1 năm 2009.
Nguyên lý hoạt động của Blockchain
Cơ sở dữ liệu là Blockchain và mỗi nút trên Blockchain có quyền truy cập vào toàn bộ Blockchain. Không một nút hoặc máy tính nào điều chỉnh thông tin chứa trong đó. Mọi nút đều có thể xác thực các bản ghi của Blockchain. Tất cả điều này được thực hiện mà không có một hoặc một vài trung gian kiểm soát mọi thứ.
Các giao dịch diễn ra ngang hàng (P2P), trực tiếp giữa 2 bên, không thông qua một bên thứ ba. Thông tin về những gì đang xảy ra trên Blockchain được lưu trữ trên mỗi nút sau đó được chuyển đến các nút lân cận. Bằng cách này, thông tin lan truyền qua toàn bộ mạng.
Bất cứ ai cũng có khả năng nhìn thấy mọi giao dịch và giá trị băm của nó. Tất cả những gì bạn thấy trên blockchain là bản ghi các giao dịch giữa các địa chỉ Blockchain (Lưu ý: không thấy danh tính thực sự, hình ảnh của họ).
Sau khi ghi lại giao dịch trên blockchain và blockchain đã được cập nhật, thì không thể thay đổi hồ sơ của giao dịch này. Hồ sơ của một giao dịch cụ thể được liên kết với hồ sơ trước. Các bản ghi blockchain là vĩnh viễn, chúng được sắp xếp theo thứ tự thời gian và chúng đã cập nhật ở tất cả các nút khác.
Đặc điểm của Blockchain
Quyền sở hữu
Sử dụng hạ tầng khóa công khai, blockchain không chỉ ngăn chặn việc lặp chi mà còn khẳng định quyền sở hữu của mỗi sản phẩm (ví dụ tiền điện tử) được lưu thông, cũng như đảm bảo mỗi giao dịch là không thể thay đổi và không thể hủy bỏ. Nói cách khác, chúng ta không thể giao dịch những gì không phải là của mình trên blockchain, từ bất động sản, tài sản trí tuệ, tiền điện tử hay nhân thân. Người dùng cũng không thể giao dịch những thứ không được ủy quyền với vai trò là người đại diện, như luật sư hoặc giám đốc công ty.
Minh bạch và không thể bị phá vỡ
Blockchain đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch thông qua chuỗi mật mã tinh vi tốt hơn là thông qua việc tin vào những công ty tài chính hay bất kỳ một bên thứ ba để nhận diện danh tính của mọi người và đảm bảo quyền riêng tư của người tham gia giao dịch. Lần đầu tiên trong lịch sử, chúng ta có một nền tảng đảm bảo uy tín trong giao thương và thông tin luôn được ghi nhận bất kể động thái nào của bên đối tác tham gia giao thương. Một cơ sở dữ liệu phân tán
Tăng cường bảo mật
Các tiêu chuẩn an toàn được nhúng trong toàn mạng mà không có bất kỳ điểm chịu lỗi nào sẽ cung cấp không chỉ khả năng bảo mật mà còn cả tính chính xác. Bất cứ ai tham gia vào mạng lưới đều phải sử dụng các chương trình đã mã hóa và cho phép người tham gia trao đổi thông tin một cách riêng tư và được đảm bảo bí mật của riêng họ.
Blockchain có thể ứng dụng trong những việc nào?
Tiền điện tử
Blockchain thường được nhiều người biết đến là công nghệ của đồng tiền điện tử Bitcoin. Tuy nhiên ngoài ứng dụng liên quan tới tiền điện tử thì Blockchain còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác.
Hỗ trợ việc quản lý điều hành tổ chức
Blockchain có thể hỗ trợ lưu trữ và xử lý dữ liệu của các tổ chức Chính phủ hoặc Phi chính phủ. Ví dụ như một hệ thống quản lý bệnh nhân của một quốc gia nếu được áp dụng Blockchain sẽ có thể dễ dàng lưu trữ thông tin bệnh nhân đó từng mắc bệnh gì, từng trải qua phẫu thuật nào, hay có dị ứng với loại thuốc nào ,…. Tất cả thông tin đó sẽ được lưu trữ trên hệ thống database, thông tin đó sẽ không bị xóa mất đi hay thay đổi, mà bất cứ bác sỹ nào cũng có thể truy cập tới để nắm thông tin, hỗ trợ việc điều trị dễ dàng hơn.
Hỗ trợ quản lý quốc gia
Ngoài ra, Blockchain còn có thể áp dụng vào việc quản lý điều hành. Với thực tế là quốc gia Georgia đã sử dụng Blockchain để hỗ trợ trong việc quản lý điều hành quốc gia, cơ quan quản lý đất đai của quốc gia này đã chuyển việc đăng ký quyền sở hữu đất sang blockchain và hệ thống này hiện đang xử lý 160.000 hồ sơ (theo Economist).
Tại Estonia chính phủ đã áp dụng công nghệ blockchain để bảo mật hồ sơ y tế và quản lý cơ sở dữ liệu của chính phủ. Nhờ chính phủ điện tử, Estonia đã tiết kiệm 2% GDP cả nước, hơn 4000 dịch vụ được cung cấp trên nền tảng số, hơn 1 triệu thẻ y tế của người dân đã được nhập vào kho dữ liệu blockchain. Estonia đã đứng đầu thế giới trong việc thu thuế và chỉ số kinh tế kỹ thuật số. Chính phủ Estonia đã xây một hệ sinh thái cho các dịch vụ công trên nền tảng công nghệ blockchain như: định danh điện tử (e-identify), tòa án điện tử (e-Court), Cảnh sát điện tử (e-Police), y tế điện tử, bầu cử điện tử (e-Vote), hệ thống đăng ký điện tử (e-Register), thuế điện tử (e-Tax) và trường học điện tử (e-school). Ngoài ra còn có Nga cũng đang sử dụng Blockchain để thực hiện chuyển giao tài liệu và lưu dữ liệu của ngân hàng Nhà nước Sberbank.
Tại Việt Nam, việc sớm nghiên cứu và áp dụng công nghệ này cũng sẽ là cơ hội để Việt Nam chủ động bắt nhịp với sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Hiện công ty cổ phần công nghệ Vutatech cũng đã có cung cấp các sản phẩm công nghệ sử dụng blockchain cho Việt Nam và quốc tế.
Kết luận.
Tiền điện tử mặc dù mới chỉ phổ biến hơn 10 năm nay nhưng chúng đã và đang thay đổi thị trường tài chính toàn cầu. Mặc dù tương lai của chúng vẫn chưa thực sự chắc chắn nhưng cũng không ai dám khẳng định các loại Crypto sẽ biến mất hoàn toàn. Mong rằng sau bài viết trên dành cho các nhà đầu tư tham khảo hiểu biết thêm chính xác định nghĩa Crypto là gì và blockchain hoạt động như thế nào.
